Inloggen
Abonneren
Contact
Taalpraat
Grappig: soms heeft iets wat je altijd al doet een gewichtige naam. Brainstormen bijvoorbeeld. Of focussen, time management, mindmapping, counseling. Door het Engels lijkt het alsof het eigentijdse technieken zijn, maar het gaat om doodnormale dingen die vrijwel iedereen bewust of onbewust doet om niet in de chaos van het leven te verzuipen.
‘Dialogische gesprekken’, dat lijkt me er ook zo eentje. Niet omdat het een modegril zou zijn. Juist niet. Met elkaar praten over wat we zien, voelen en denken, is zo essentieel voor mensen als ademhalen of slapen. Het onderscheidt ons van de dieren. Wie het niet goed kan, is gehandicapt voor het leven
Met woorden kunnen we anderen raken, pijnlijk of troostrijk. Aan het huilen of lachen maken, buitensluiten of insluiten, begrip tonen of kritiek uiten. Taal is het voertuig van de liefde en van agressie. Ze drijft mensen uiteen en brengt hen samen. Taal zal altijd essentieel zijn in het grootbrengen van kinderen, en het belangrijkste vak op de basisschool. Eerst leren praten en luisteren, daarna lezen en schrijven. Iedere minuut eraan besteed, is welbesteed.
Altijd verbaas ik me erover dat volwassenen het níet doen met kinderen: de hele dag praten. Ik kan niet anders, vroeger met mijn kinderen, nu met mijn kleinkinderen. Eindeloos kakelen we over van alles. Niet omdat ik zo’n geweldige moeder, grootmoeder of pedagoog ben – ik sla de plank regelmatig mis –, maar omdat het vanzelf gaat, en het leven er vrolijker van wordt.
Wie de wereld door de ogen van een kind ziet, is regelmatig stomverbaasd. Waarom maken die mensen ruzie? Waarom heeft die mevrouw blauw haar? Waar komt sneeuw vandaan? Hoe komt het dat ik waterpokken heb? Waarom maakt Poetin oorlog? Waar is opa als hij dood is? Kan papa ook doodgaan? En ik? Ga er maar aanstaan. Kindervragen dwingen je tot stilstaan bij wat vanzelfsprekend lijkt.
Voorlezen is een handig hulpmiddel om het nadenken, inleven en samen praten te stimuleren. Echt iets om elke dag te doen op de basisschool. Dat woordenschat, taalvaardigheid en kennis van de wereld met ‘gewoon’ voorlezen al enorm vooruitgaat, weten we. Dat ze er door erover te praten nog meer profijt van hebben, is mooi.
Nog een stapje verder dan het ‘dialogische’ gesprek is het ‘socratische’ gesprek. Daarbij probeert de juf of meester – net als ooit leermeester Socrates – geen oordeel te geven over wat kinderen vinden, ook al hebben ze ongewenste meningen en vooroordelen. Ze gaan er niet tegenin, zeggen ook niet ‘Goed hoor’, of ‘Ja hè’. Ze vragen door: ‘Wat bedoel je?’, ‘Geef eens een voorbeeld’, of herhalen de mening: ‘Je mag iemand slaan als je hem stom vindt’; ‘Altijd vrij van school hebben is fijn.’ Daarop komen vanzelf reacties van andere kinderen. Het kind ervaart wat zijn woorden doen, en dat je verantwoordelijkheid hebt voor wat je zegt.
Laten we wat meer Socratesje spelen, ook buiten school. Praten, vragen, voorlezen en weer praten. Niet omdat het heilzaam is. Verhalen en gesprekken zijn meer dan een pedagogisch hulpmiddel. Van praten en je samen verbazen, word je een stuk gelukkiger. Je bent niet alleen in de wereld.
