Inloggen
Abonneren
Contact
Sluit niet buiten
Je komt in de kleedkamer na gymnastiek, en je kleren zijn verdwenen. Een groep klasgenoten kijkt gierend van de pret naar je beteuterde gezicht. Op het schoolplein wordt je muts lachend overgegooid door de stoerste jongens uit de klas. Als je springt om hem te pakken en valt, lachen ze nog harder.
Een groepje kwetterende meisjes zwijgt als jij erbij komt staan. Je wordt nooit uitgenodigd voor een verjaardagsfeestje. Na schooltijd mag je wéér niet meedoen met voetbal op het schoolplein.
Het zijn verschrikkelijke momenten in een kinderleven. De vernedering. De machteloosheid. Het gevoel dat je zo klein en minderwaardig bent als een strontvlieg. Ze moeten je niet en je maakt jezelf wijs waarom: je bent saai. Je draagt stomme kleren. Je bent niet mooi en niet grappig. Nooit zul je horen bij hen, de leuke kinderen. Je schaamt je diep.
Pesten en buitensluiten, het zijn herinneringen die langer bijblijven en meer wonden slaan dan alle andere herinneringen aan je schooltijd. Ze overschaduwen alles. Ik spreek uit ervaring, die van mezelf en enkele van mijn dierbaren. Zulke gebeurtenissen vormen je: ze tasten je zelfbeeld aan en maken je wantrouwend. Later zijn er misschien ook positieve gevolgen: je leert dat je niet altijd op anderen kunt rekenen en kiest je eigen weg. Maar dat is later.
Er is alle reden om als leerkracht alert te zijn op kinderen die worden buitengesloten. Nee, dit zijn problemen die leerkrachten of ouders niet zomaar eventjes kunnen oplossen. Je verandert een kind dat van nature een buitenbeentje is niet bij toverslag in een vrolijk sociaal dier. Maar een paar dingen kunnen wij volwassenen wél doen: nooit het slachtoffer de schuld geven (‘Je lokt het ook wel een beetje uit’), en pestkoppen aanspreken op hun gedrag. Maar ja, vaak ben je er niet bij als het gebeurt, in de pauze of na school.
Laatst las ik een geweldige oplossing voor het aloude feestjestrauma: organiseer feestjes waarbij je de hele klas uitnodigt. Allemaal, met een mooie, persoonlijke uitnodiging. Het idee komt van Laura Batstra, voorheen behandelend psycholoog en nu hoogleraar orthopedagogiek (en moeder van zes kinderen). Jarenlang streed ze tegen het te snel uitdelen van labels als adhd. Kijk liever naar gedrag en interactie van kinderen, vindt ze, in plaats van hen op te zadelen met een psychiatrische diagnose die een loden bal aan je been wordt. Uit haar onderzoek blijkt dat buitengesloten worden als kind langdurige negatieve gevolgen heeft.
Voor sommige kinderen zal zo’n klassenfeest de eerste keer zijn dat ze ergens worden uitgenodigd. Batstra zag hoe die kinderen ervan opbloeiden: eindelijk hoorden ze erbij. Voor álle kinderen in de klas zijn deze feesten een succes. Duurder dan het gemiddelde kinderpartijtje hoeven ze niet te zijn. Enkele jarigen kunnen op deze manier samen hun feest geven in een zaaltje of bij iemand thuis, of buiten in het park. Er zijn gemeentes die ruimtes ervoor beschikbaar stellen (zie https://drukendwars.nl/over-klassenfeestjes voor tips).
Ik vind het een topidee. Vriendschappen kun je niet afdwingen, maar buitensluiten kun je wel voorkomen.
